W ostatnim czasie coraz więcej osób kieruje swoje zainteresowania w kierunku kolekcjonowania dzieł sztuki. Wśród nabywanych dzieł znajdują się również prace na papierze. Powiększenie kolekcji o kolejne prace, powoduje konieczność zaplanowania sposobu przechowywania papierowych dzieł sztuki. Najprawdopodobniej tylko część prac zdołamy wykorzystać jako dekorację wnętrz. Jeśli dzieła sztuki na papierze oprócz ozdoby traktujemy również jak inwestycję, lokatę finansową, to odpowiednie, bezpieczne dla dzieł przechowywanie jest niezbędne.
Przedstawione poniżej 3 dobre praktyki pozwolą dłużej zachować w dobrej kondycji kolekcje dzieł sztuki na papierze:
▫️ jeżeli wieszasz właśnie kupione dzieło sztuki w domu czy biurze, wybierz ścianę, na którą nie pada bezpośrednio światło słoneczne, zadbaj o oprawę z szybą z dobrej jakości filtrem UV i bezkwasowe passe-partout
▫️ jeżeli Twój zbiór grafik, akwareli czy map ciągle się powiększa o nowe eksponaty - chroń swoją inwestycję przechowując papierowe eksponaty na płasko, w specjalnych opakowaniach bezkwasowych
▫️ zapewnij swojej kolekcji miejsce z ograniczonym dostępem światła, oddalone od źródeł ciepła czy wilgoci, a najlepiej zapewnij stałe warunki klimatyczne.
▫️ jeżeli Twój zbiór grafik, akwareli czy map ciągle się powiększa o nowe eksponaty - chroń swoją inwestycję przechowując papierowe eksponaty na płasko, w specjalnych opakowaniach bezkwasowych
▫️ zapewnij swojej kolekcji miejsce z ograniczonym dostępem światła, oddalone od źródeł ciepła czy wilgoci, a najlepiej zapewnij stałe warunki klimatyczne.
Dlaczego powinniśmy dbać o papier?
Papier jest podłożem bardziej wymagającym niż płótno, a mając na uwadze dobro dzieł, należy zadbać o warunki ekspozycji, czy sposoby odpowiedniego przechowywania. Delikatność obiektów na papierze nie dyskwalifikuje rysunków, grafik, czy fotografii artystycznych jako obiektów inwestycyjnych, czy w ogólności kolekcjonerskich. Odpowiednie z nimi postępowanie zapewni im należytą ochronę.
Dzieło sztuki to nie tylko temat, kompozycja, treść. To także sposób wykonania, rodzaj i materia podłoża, wymiary, charakterystyka wszystkich elementów, z których składa się przedmiot. Wszystkie materiały maja swoje cechy fizyczne. Papier, będący podłożem rysunków, akwareli, gwaszy, pasteli, czy grafik jest podłożem wrażliwym na światło. Wynika to z reakcji włókien papierowych na promieniowanie UV, czego wynikiem jest zażółcenie i wzrost kruchości. Jego jakość zależy od rodzaju surowca, dodatków i sposobu produkcji oraz czasu kiedy został wyprodukowany. Prace na papierze, powstałe w drugiej połowie XIX wieku - w związku z rozwojem uprzemysłowienia i wytwarzaniem papieru na masową skalę - są bardziej narażone na przyspieszone starzenie przez światło, niż obiekty powstałe we wcześniejszych wiekach. Tak więc grafika Rembrandta, czy starodruk, mimo swego wieku, ma szansę przetrwać dłużej w dobrym stanie, niż pastel Witkacego czy książka wydrukowana na papierze drzewnym.
W ocenie jak zachowa się dzieło, ważny jest także rodzaj medium naniesionego na papier. Czy jest to bardzo trwały miedzioryt, czy współczesny limitowany print kolekcjonerski czy rysunek pisakiem? Wielkiej uwagi wymaga pastel, a uznawana za nietrwałą akwarela, może być w dobrej kondycji, jeśli wykonano ją na wysokiej jakości papierze. Inną kwestią jest trwałość na światło mediów użytych na papierze. Jeśli jesteś właścicielem rysunków współczesnych artystów (Kantora czy Beksińskiego), którzy w swoich szkicach używali tzw. pisaków, musisz liczyć się z tym, że rysunek może być nietrwały. Papier bardzo źle znosi wilgoć, więc nie należy pozostawiać papierowych przedmiotów w wilgotnych miejscach - w piwnicy, nieogrzewanym domu, na nieizolowanym poddaszu. Może to skutkować rozwojem grzybów mikroskopowych, dla których papier będzie doskonałą pożywką.
Ochrona dzieł sztuki powinna przede wszystkim opierać się na wszelkiego rodzaju działaniach prewencyjnych. Jeśli więc z obiektem papierowym postępujemy odpowiedzialnie, to realizujemy podstawowe zasady konserwacji zapobiegawczej.
Z wizytą u konserwatora
Odpowiednie dbanie o papierowe dzieła sztuki ma kolosalny wpływ na ich późniejszą wartość rynkową lub zachowania dla przyszłych pokoleń. Zakup dzieła sztuki to początek współistnienia kolekcjonera i dzieła. Konserwator może zadbać, by prace były ciągle w dobrej kondycji, mając niepowtarzalną możliwość wniknięcia w warsztat twórcy, poznania jego tajemnic, przeanalizowania stanu obiektu oraz wdrożenie zmian, prowadzących do poprawy stanu dzieła. Każdy konserwowany obiekt traktowany jest indywidualnie, bo mimo pozornej powtarzalności, każdy z przedmiotów ma swoją odrębną historię, co ma bezpośrednie przełożenie na stan zachowanego obiektu.
Kolekcjoner, dzięki współpracy z konserwatorem, może być spokojny o swoją kolekcję. Specjalista podpowie jak zadbać o bezpieczne przechowywanie dzieł sztuki. Obejmie opieką konserwatorską eksponaty przed udostępnieniem, czy przekazaniem w depozyt muzealny, oraz zaplanuje niezbędne prace konserwatorskie i ich zakres.
Aleksandra Ciesielczyk
konserwatorka dzieł sztuki
tel.: 691 947 315
konserwatorka dzieł sztuki
tel.: 691 947 315
Marek Ciesielczyk
konserwator dzieł sztuki
tel.: 603 261 690
konserwator dzieł sztuki
tel.: 603 261 690
AMC SZTUKA
Pracownia Konserwacji Dzieł Sztuki
Kraków
Pracownia Konserwacji Dzieł Sztuki
Kraków